Home ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΕΣ 1821 &  Μ. ΡΕΥΜΑ

ΤΟ ΜΕΓΑ ΡΕΥΜΑ

    Home ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛOΠΤΩΧΟΣ ΑΡΘΡA

   

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ - ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Σε ένα τόπο πράγματι μαγευτικό που έχει όλες τις καλλονές της φύσης, σε μία κοιλάδα στρωμένη κάτω από ένα γραφικό λόφο - κοιλάδα πού φθάνει ως την παραλία - βρίσκεται το περίφημο ιστορικό χωριό του Βοσπόρου, το Μέγα Ρεύμα, τουρκιστί Αrnavutköy.

Από την κορυφή του λόφου, όπου οι γηραιοί γιγάντιοι πλάτανοι, που είδαν πολλές εκατοντάδες ετών,- κάτω από την σκιά των οποίων ξεκουράζονταν πότε πότε και η ξακουσμένη Θεοδώρα, σύζυγος του Μ. Ιουστινιανού - και το Αγίασμα του Προφήτου Ηλία, ακατάπαυστα τρέχει o μικρός ποταμός. Διασχίζει την χαράδρα που σχηματίζουν oι δύο παράλληλοι λόφοι και διατρέχει το νοτιανατολικό μέρος του χωριού.

0 Ρ. De Tchihetchef μελέτησε τα στρώματα της γης που παρουσιάζει το έδαφος του Μ. Ρεύματος, ιδίως δε το βραχώδες στρώμα και βρήκε κάποια αναλογία μεταξύ της φύσεως των βράχων του χωριού και των πορφυρών λίθων του δασώδους βουνού Esterel της γαλλικής Προβηγκίας παρά τις θαλάσσιες Άλπεις. Όλα τα γύρω του χωριού υψώματα, ήταν κατάλληλα γι' αμπελοφητεία. Ο Γερμανός ιερεύς της Γερμανικής πρεσβείας στην Κων/πολη Στέφανος Γερλάχιος (Gerlach) όταν επισκέφθηκε το χωριό τον Ιούνιο του 1576, περιγράφει τις ωραίες και πυκνές αμπελοφυτείες του προαστίου αυτού του Βοσπόρου (Weinwachs). Για αμπελώνες στα υψώματα του Μ. Ρεύματος γίνεται λόγος και σε ένα Τουρκικό έγγραφο που χρονολογείτε από το έτος 975, Εγίρας (1568), που απολύθηκε από τον Σουλτάνο Σελήμ τον Β΄, (Arnavutköy bağlarι). Για τα ίδια “αμπέλια”, που υπήρχαν και προ της Αλώσεως, μας πληροφορούν και οι δύο κώδικες της κοινότητας, μικρός και μεγάλος, όπου συναντάμε τα σχετικά προς τον τρυγητό, τα έξοδα που πλήρωνε η κοινότητα κατά την περίσταση αυτή σε Τούρκο υπάλληλο κ.α. Κατά το πρώτο ήμισυ του περασμένου αιώνα υπήρχε και το μέχρι σήμερα φέρον το όνομα “αμπέλι του Πατριάρχου”, που ανήκε άλλοτε εις τον εδώ επί πολλά έτη κατοικήσαντα πρώην Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνστάντιο τον Β' (1859), στον οποίον και τσαΐρι, όπως αναφέρουν οι κώδικες, νοίκιαζε η κοινότητα για τα άλογά του.

Από το 1803 περίπου η μυρωδάτη φράουλα άρχισε λίγο λίγο να αντικαθιστά τα σταφύλια των αμπελιών. Η εισαγωγή της φράουλας οφείλεται στην ηγεμονική οικογένεια των Υψηλάντων, η οποία είχε πολλούς δεσμούς με το Μέγα Ρεύμα.

Ως τα προς την θάλασσα μέρη του χωριού, όπου και το ρεύμα αναφέρονται σχετικά οι Στράβωνας και Πολύβιος. Ο πρώτος ομιλών γενικά για τον Βόσπορο αναφέρει τα “δύο πελάγη”, το της Προποντίδας και το του Εύξεινου Πόντου. Το στενό (ο Βόσπορος) το οποίο ενώνει τις δύο θάλασσες έχει δύο άκρες, την ευρωπαϊκή και την ασιατική. Κατά τον Πολύβιο (Β΄ π.Χ. αιώνα) “το στόμα”, δηλ. το στενό που ενώνει τον Πόντο και την Προποντίδα, έχει μήκος εκατόν είκοσι σταδίων. Και σε άλλο μέρος της ιστορίας του ο ίδιος Έλληνας ιστορικός γράφει για τον Βόσπορο, από τον οποίον περνούν τα πλοία, αφήνει να εννοήσουμε τον θαλάσσιο πλούτο των Βυζαντινών. Ιδιαιτέρα αυτά εφαρμόζονται στους κατοίκους του Μ. Ρεύματος, όπου, εκτός της υλικής ευτυχίας για τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα του Βοσπόρου, υπήρχαν και υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα της φύσεως που μεταβάλλουν τον τόπο αυτό σε ευδαίμονα κατοικία, σε επίγειο παράδεισο. Έχοντας αυτά υπ΄ όψιν ο αείμνηστος Σκ. Βυζάντιος, επισκεφθείς πολλές φορές τον Βόσπορο - μαθητής της σχολής Kuruçeşme - έγραψε τις γεμάτες από ποιητική έξαρση γραμμές :Εάν, λέγει, προς κατοικία ανθρώπων η φύσις όρισε τόπους τινάς εκλεκτούς, ολίγοι των εν τη οικουμένη δύνανται να φιλονικήσουν τα πρωτεία προς το ακρωτήριο του Μεγάλου Ρεύματος”.

Το φαινόμενο το οποίο παρατήρησε ο πολυμαθής και σε όλα τέλειος ειδικός κατά την εποχή του φιλόσοφος Αριστοτέλης, φαινόμενο που παρατηρείται σε όλο τον Βόσπορο είναι. το εξής : Σε ορισμένη του έτους εποχή τα ψάρια εμβαίνουν, στη Μαύρη Θάλασσα, σε άλλο πάλιν ορισμένο καιρό βγαίνουν από τον Πόντο και κατευθύνονται προς την Προποντίδα (τον Μαρμαρά). Το πέρασμα αυτό που γίνεται από το στενό του Βοσπόρου παρουσιάζει ένα περίεργο και ευχάριστο θέαμα. Μαγευτικότατο είναι για τον θεατή που στέκεται στο Μέγα Ρεύμα (Akintiburnu).

Ακρωτήρι-Akintiburnu

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Για την ονομασία του χωριού αρχαιότερη μαρτυρία έχουμε τα γραφόμενα του ιστορικού Πολύβιου. Είδαμε ότι ο Πολύβιος ομιλεί για άκρα (=ακρωτήριο) της ευρωπαϊκής του Βοσπόρου ακτής, τα οποία είναι κοντά σταςΕστίας”. Μας φανερώνει λοιπόν το προχριστιανικό όνομα του χωριού.

Ο ιστορικός Σωζόμενος, που έζησε κατά το πρώτο ήμισυ του πέμπτου μ.Χ. αιώνα, αναφέρει την ονομασία Εστίαι σαν παλαιά ονομασία του χωριού, το οποίο επί των ημερών του ελέγετοΜιχαήλιον”. Μετά τον Πολύβιο και προ πάντων μετά τον Σωζόμενο το όνομα Εστίαι σαν παλαιά ονομασία του χωριού επαναλαμβάνουν πολλοί συγγραφείς είτε εκκλησιαστικοί είτε λαϊκοί.

Ο Γάλλος βοτανολόγος και περιηγητής Γύλλιος Πέτρος (Pierre de Gylle, Gyllius) στο περί Θρακικού Βοσπόρου σύγγραμμά του αναφέρει το όνομα “Εστίαι”, ως αρχαίο που φανερώνει όχι μόνον το ακρωτήριο, αλλά και την γύρω από αυτό περιοχή, όπου το Μιχαήλιον. Για το Μιχαήλιον προσθέτει ότι “οι Γραικοί σήμερον το ονομάζουν Ασωμάτων, από τον περίφημο ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ”. Ο ίδιος ξεχωρίζει τις ονομασίες Μιχαήλιον”, “Ασωμάτων καιΜέγα Ρεύμα”. Και ο Γερλάχιος, κάμνει λόγο για την ονομασία του χωριού φέροντος το όνομα των αγίων αγγέλων, των Ασωμάτων. Και ο Γερμανός Μαρτίνος Κρούσιος και ο Λεϋνκλάβιος επαναλαμβάνουν την ίδια ονομασία.

Η ονομασίαΑσωμάτων κώμη ήχώρα των Ασωμάτων απαντά και κατά τους προ της Αλώσεως χρόνους. Ο ιστορικός Γ. Φραντζής, μεταχειρίζεται τον ενικό : “Ασώματος”.

Πότε ακριβώς έπαυσε να χρησιμοποιείται η ονομασία Μιχαήλιον δεν γνωρίζουμε, πάντως όμως πολύ πριν την Άλωση αντικαταστάθηκε με τοχώρα των Ασωμάτων”.

Από τα μέσα του περασμένου αιώνα άρχισε να επικρατεί το όνομα Μέγα Ρεύμα” .Ο  Γύλιος έγραψε ότι επί των ημερών του το χωριό ονομάζονταν  “των Ασωμάτων” (1553), δεν παρέλειψε όμως να σημειώσει ότι ονομάζονταν και από τους κατοίκους του,Μέγα Ρεύμα”.

Στο Μέγα Ρεύμα εδίδετο και άλλο όνομα από τους αρχαίους ιστορικούς, το όνομαΑνάπλους".Ο Θεοφάνης κατά τον ένατο αιώνα γράφει “.…. και του Αρχαγγέλου, (τον ναό) εν τω Ανάπλω ο φιλόχριστος βασιλεύς ωκοδόμησε”. Στα ΙΙάτρια Κων/πόλεως διαβάζουμε τα ακόλουθα σχετικά : “ο δε βασιλεύς Κωνσταντίνος ο μέγας ου μόνον οίκους περιφανείς έκτισε αλλά και θείους και ιερούς ναούς πολυτελείς ανεδείματο... και του Αρχαγγέλου του εν τω Ανάπλω και τον εν τω Σωσθένει (Στένη)”. Ο Οικ. Πατριάρχης Κωνστάντιος ο από Σιναίου (1831-34) εις την “Κωνσταντινιάδα” αναφέρει τα εξής περί των ονομασιών του Μ. Ρεύματος : “ο τόπος έπειτα Εστίαι ποτέ, Ανάπλους, Μιχαήλιον, και τα νυν Αρναούτ-κιοϊ και Μέγα Ρεύμα”.

Ο Άγγλος Edwin Α. Grosvenor εις το βιβλίο τουConstantinople γράφει:Αρναουτκιοϊ, το χωριό των Αλβανών, ήταν ρημαγμένο κατά το 1468. Κατόπιν ο Μωάμεθ ο Β' έκαμε τον εποικισμό αυτού με αιχμαλώτους από την Αλβανία, οι οποίοι, αφού στερήθηκαν τον αήττητο αρχηγό τους Σκεντέρ Βέη, δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στα όπλα του Σουλτάνου”. Η πληροφορία του Άγγλου συγγραφέα, αν και δεν μας λεει από που την πήρε, φαίνεται αληθινή, καθότι σε ένα επίσημο Τουρκικό έγγραφο του Σελήμ του Β', του μέθυσου, συναντάμε την ονομασία Αρναουτκιοϊ. Το φέρον χρονολογία 1568 έγγραφο αυτό δημοσιεύθηκε από τον πρόωρα εκλιπόντα Τούρκο ιστορικό Αχμέτ Ρεφίκ, που αναφέρει στο έργο του “Η Ζωή της Σταμπουλ”: “Για να μη κάμνουν κυνήγι στα αμπέλια του Αρναουτκιοϊ, από τον αυτοκρατορικό οίκο διαταγή προς τον Μποσταντζή μπασή..., ενώ το μέρος που βρίσκεται αριστερά του δρόμου του Χασκιογιού και τα αμπέλια του Αρναουτκιοϊ τυγχάνουν δάσος του αυτοκρατορικού μου οίκου ηκούσθη ότι μερικά άτομα κυνηγούν εκεί. . … " .

Από το βιβλίο του μακαριστού 

MΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΗΛΙΟΥΠΟΛΕΩΣ κυρού ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤOΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ (ΑΡΝΑΟΥΤΚIΟΪ)

ΕΥΧΕΛΑΙΟ 2008 - Ι.Ν.ΠΑΜΜ. ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΜΕΓ. ΡΕΥΜΑΤΟΣ
ΣΤΑΥΡΩΣΗ 2008 - Ι.Ν.ΠΑΜΜ. ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΜΕΓ. ΡΕΥΜΑΤΟΣ
ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ 2008 - Ι.Ν.ΠΑΜΜ. ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΜΕΓ. ΡΕΥΜΑΤΟΣ

ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 2008

 

 

Home ] ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ] ΦΙΛOΠΤΩΧΟΣ ] ΑΡΘΡA ]
Last modified: ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 22,  2021