Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ 

ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ 

ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ 

κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ.

Καί όμως εμμένει...

1952. Ο Γενικός Πρόξενος τής Ελλάδός στην Κωνσταντινούπολι στέλνει προς το Υπουργείον Εξωτερικών αναφοράν:

<<Η ημετέρα ομογένεια, ήτις πρό τού 1914 ανήρχετο εις 350.000 περίπου, κατήλθεν εις τό σημερινόν επίπεδον τών 80.000 περίπου (Ελλήνων ή Τούρκων υπηκόων). Παρά ταύτα ο ενταύθα Ελληνισμός εμμένει εις τήν διατήρησιν τόσων ναών καί σχολών, όσοι ήσαν καί κατά τήν εποχήν, καθ’ ήν ήτο εις αριθμόν υπερτετραπλάσιοι καί εις δύναμιν καί σημασίαν πολλαπλάσιος>>.

Εχουν περάσει από τότε ακριβώς πενήντα χρόνια. Και οι ογδόντα χιλιάδες έγιναν τρεις χιλιάδες. Και όμως <<ο ενταύθα Ελληνισμός εμμένει>>. Και με την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Αρχιεπισκόπου του και Οικουμενικού Πατριάρχου ανακαινίζει εκκλησίες και σχολεία. Οι καμπάνες ηχούν καί τά κουδούνια τών σχολείων κτυπούν. Και όχι μόνον συντηρεί και ανακαινίζει εκκλησίες καί μοναστήρια, αλλά χτίζει καί νέες.

Είχα γράψει τις προάλλες γιά τον κοιμητηριακό ναό τού Αγίου Γεωργίου Μεσαχώρου (Ορτάκιοϊ). Ηταν κατεστραμμένος καί αφανισμένος. Και με άδεια των αρχών ανοικοδομείται εκ βάθρων. Μία μονόκλιτος Βασιλική όμορφη, περικαλλής. Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε. Ούτε δύο μήνες. Και στην μνήμη του, στις 23 Απριλίου έγιναν τά θυρανοίξια. Μεγαλοπρεπή, όπως άξιζε του αγίου αλλά και των κοπιασάντων.

Στις πέντε το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης << μεθ απάσης της ακολουθίας Αυτού >> μετέβη εκεί και εχοροστάτησε στον αγιασμό και τον επακολουθήσαντα εσπερινό.

Μαζί του συμπροσευχήθησαν αρχιερείς, ιερείς και διάκονοι. Ο Γενικός της Ελλάδος Πρόξενος, ο Πρόξενος, ο υποπρόξενος και πλήθος ομογενείς. Ησαν τόσοι οι προσκυνηταί που οι μισοί έμειναν έξω από τον νεόδμητο ναό.

Μαζί τους προσευχήθησαν και οι απ’ αιώνων κεκοιμημένοι εν τώ κοιμητηρίω Μεσαχώρου. Οι μαυρισμένοι μαρμάρινοι σταυροί των τάφων απέβαλαν το πένθος και έλαμψαν. Οι ξεθωριασμένες επιγραφές φάνηκαν φρεσκοβαμμένες. Οι αγριομαργαρίτες ευωδίασαν άρωμα που ποτέ δεν είχαν. Τα αιωνόβια κυπαρίσσια διηγούνται το ένα στο άλλο τα όσα άκουσαν καί έβλεπαν. ‘Υστερα από τόσων χρόνων σιωπή και εγκατάλειψη πώς να μην αγάλλονται τα δρυμού ξύλα άπαντα; Καί μέσα απ’ τα πυκνά φυλλώματα του αηδονιού το τραγούδι νά συναμιλλάται τους ψαλμούς του εσπερινού. Πολλές φορές έφυγε γιά τον νοτιά απελπισμένο. Δεν άκουσε ψαλμωδίες, δεν άκουσε δοξολογίες, δεν άκουσε ρωμαίϊκη λαλιά. Και κάθε άνοιξη γυρνούσε πάλι με μιά κρυφήν ελπίδα. Δεν γίνεται κάτι θα ακούση εφέτος, κάτι θα γίνη. Και έγινε. Και ενώθηκαν όλα, οι ταπεινές σαύρες, τα ασήμαντα μαμούνια, τα στρουθία και τα αηδόνια. <<ερπετά καί πετεινά πτερωτά>> εις αίνον και δοξολογίαν γιά το ανέλπιστο, το απρόσμενο, που όμως χρόνια και χρόνια περίμεναν. Τα άνω τοίι κάτω συνομιλεί και τα κάτω τοις άνω συνεορτάζει και συμπανηγυρίζει. Αγγελοι και άγιοι συναγάλλονται και έξαρχος του χορού ο Αγιος Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος.

Μετά τόν εσπερινό άρχισαν οι ομιλίες. Πρώτος ωμίλησεν ο επόπτης τής περιφερείας Βοσπόρου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μυριοφύτου καί Περιστάσεως Ειρηναίος. Ευγνωμονεί τόν πανάγαθον Θεόν διά τό επιτελεσθέν έργον. Αναφέρεται στήν ιστορία τού ναού καί τού υπογείου αγιάσματος. Μιά ιστορία παλαιά που ανάγεται σέ ευκλεείς, ενδόξους χρόνους. Αλλά καί στήν νεώτερη ιστορία τού ναού που αρχίζει από τό 1838, έτος καθ’ ό Καδής τού Γαλατά προκαλεί φιρμάνι τού Σουλτάνου Μαχμούτ τού Β’ μέ τόν οποίο δίδεται η άδεια ιδρύσεως κοιμητηρίου γιά τούς Ρωμηούς τού Μεσαχώρου καί ανοικοδομήσεως ναού υπεράνω τού παμπαλαίου αγιάσματος. Ο ναός αυτός ήτο ξυλόπηκτος καί γρήγορα εφθάρη. Οπότε τό 1893 έκτισαν άλλον μεγαλύτερον τού πρώτου. Τελευταία επέμβασις συντηρήσεως έγινε τό 1937. ‘Εκτοτε εγκατελήφθη. Χρόνοι ζοφεροί, οικονομική δυσπραγία, συρρίκνωσις τού ρωμαίϊκου στοιχείου. Αυτά καί πολλά άλλα συνετέλεσαν ώστε ο ναός νά καταρρεύση καί νά ερειπωθή τελείως. ‘Ομως ο Πανάγαθος Θεός πρεσβείαις τού αγίου Γεωργίου άλλως πως ωκονόμησε τά πράγματα. Ευρέθη ανήρ φιλογενής, ο εξ ‘Ανδρου Ελευθέριος Πολέμης, γόνος ιερατικής οικογενείας, ο οποίος ανέλαβε τό οικονομικόν βάρος καί ο ναός ανηγέρθη εκ βάθρων ωραιότερος μάλιστα τού παλαιοτέρου.

Καταστρέφων τόν λόγον ηυχαρίστησε τόν ευσεβή χορηγόν καί πάντας τούς συνυπουργήσαντας εις τό θεοφιλές τούτο έργον. Ωσαύτως ηυχαρίστησε τόν Παναγιώτατον διά τό ανύστακτον ενδιαφέρον του διά τούς ναούς τής Πόλεως, ως καί πάντας τούς προθύμως συρρεύσαντες φιλομάρτυρας ομογενείς.

Ακολούθως ωμίλησεν ο κ. Γεώργιος Παπαλιάρης, πρόεδρος τής Εκκλησιαστικής επιτροπής. ‘Εκαμε απολογισμόν τής τριετούς διακονίας τών επιτρόπων. ‘Ονειρο όλων όμως ήτο η ανοικοδόμησις τού Ναού τού Μεγαλομάρτυρος καί τροπαιοφόρου. Είπεν επί λέξει: <<Πολύ σημαντική είναι γιά μάς αυτή η στιγμή, που ο πόθος καί τό όνειρό μας πραγματοποιήθηκε. Ανεκαινίσαμε καί εξωραίσαμε τόν ιερόν αυτόν χώρο τού νεκροταφείου μας γιά νά συνεχίσουμε τήν ζωή μας στά ιερά αυτά χώματα, όπου είναι θαμμένοι οι πατέρες καί οι πρόγονοί μας. Είναι εξ άλλου ένδειξις τού πολιτισμού μας που αρμόζει γιά μάς τούς Ορθοδόξους Χριστιανούς. Σάς δίδουμε, Παναγιώτατε, τήν διαβεβαίωση ότι αυτό τό έργο θά συνεχίζεται ες αεί, δέν θά είναι μόνον γιά σήμερα που εορτάζουμε τά θυρανοίξια>>.

Τόν λόγον έλαβεν είτα ο δωρητής κ. Ελευθέριος Πολέμης. Υπενθυμίζει ότι είναι ο πρώτος ναός που ανοικοδομείται στήν Πόλι ύστερα από ενενήντα περίπου χρόνια (όπως καί άλλοτε είχα γράψει τελευταίος ήταν ο τής Αγίας Τριάδος Χαλκηδόνος).

<<’Οταν ήλθα στήν Πόλι γιά πρώτη φορά πρίν από είκοσι χρόνια, ένοιωσα βαθειά απογοήτευση γι’ αυτό που λέμε Ελληνισμό τής Πόλης. Νόμιζα ότι όλα είχαν φθάσει στό <<τετέλεσται>>. Σήμερα έχω εντελώς αντίθετη γνώμη. Ο εδώ Ελληνισμός έχει τήν δύναμη καί τό σθένος, καί προσπαθεί καί μεγαλουργεί.... Δέν φοβούμαι πλέον>>.

Υπενθυμίζει δέ εις τόν Παναγιώτατον ότι όλα ξεκίνησαν από τήν γνωριμία τους πρό διετίας στήν Μανίλα τών Φιλιππίνων.

Τέλος ωμίλησεν η Α.Θ. Παναγιότης, ο Πατριάρχης. Μεταξύ πολλών καί άλλων είπεν ότι <<Είναι πάντοτε πολύ χαρμόσυνος η ώρα τών θυρανοιξίων ενός Ναού, διότι επισημοποιεί τήν αγάπην τού πλάσματος πρός τόν Πλάστην του, η οποία είναι απλή ανταπόδοσις τής απείρου αγάπης τού Πλάσαντος πρός τό πλάσμα Του. Τό αληθές, άλλωστε, νόημα τής λατρείας η οποία συντελείται εις τόν ναόν, είναι η περιχώρησις τής αγάπης τού Θεού καί τού ανθρώπου, η οποία επεκτείνεται εις αληθή καί χαροποιόν μέθεξιν εις τήν αγάπην τού ανθρώπου πρός τόν άνθρωπον>>.

Ευχαριστεί καθηκόντως τήν Εκκλησιαστικήν επιτροπήν διά τούς μόχθους τούς οποίους φιλοτίμως κατέβαλε, ως καί τόν χορηγόν <<όστις εκινήθη αποκλειστικώς καί μόνον εξ αγάπης πρός τόν Θεόν, πρός τήν Εκκλησίαν Του, πρός τόν ‘Αγιον Γεώργιον καί τήν ομογένειαν. Τόσον πλήθος αγάπης δέν είναι δυνατόν νά μή συγκινήσει τάς καρδίας όλων καί νά μή χαροποιήση ημάς βαθύτατα>>. Παρακατιών δέ λέγει: <<Τά αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά παρά τώ Θεώ. Η Ελπίς ου καταισχύνει καί η πίστις κινεί όρη καί επιτυγχάνει τά όλως ακατόρθωτα. Αλλά η πίστις είναι κατά τόν Απόστολον ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων. Εν προκειμένω ευρισκόμεθα ενώπιον πραγμάτων βλεπομένων καί ενώπιον μιάς ανελπίστου ελπίδος πραγματοποιημένης. Δέν ελπίζομεν πλέον καί δέν πιστεύομεν απλώς. Βιούμεν τήν πραγματικότητα τής πίστης ημών ως γεγονός εμπειρικόν. Καί εν τούτω καί διά τούτο ευχαριστούμεν Κύριον τόν Θεόν ημών τόν χαριζόμενον ημίν τοιαύτας ωραίας καί πανευφροσύνους ώρας ως η παρούσα>>.

Καί η <<πανευφρόσυνος>> όντως ώρα κατεκλείσθη διά τής επιδόσεως εις τόν δωρητήν τού Σταυρού τής Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας διά χειρός τού Πατριάρχου. ‘Οστις εξελθών τού ναού απεκάλυψε τήν εν τώ δυτικώ τοίχω αναμνηστικήν πλάκα.

Εις τό προαύλιον τού ναού ανέμενε τούς προσκυνητές σεμνή δεξίωσις. Ο ανοιξιάτικος καιρός συνεδυάσθη μέ τά Πολίτικα μπερεκέτια. Αναψυκτικά, γλυκίσματα, αλμυρά, όλα πλούσια. Καί η επί γής στρατευομένη Εκκλησία ηνώθη μέ τήν εν ουρανοίς θριαμβεύουσα καί οι κεκοιμημένοι τού Κοιμητηρίου Μεσαχώρου σύμπανηγύρισαν μέ τούς ζώντες καί αγωνιζομένους...

Διαβάζω στό σπουδαίο βιβλίο τού Νίκου Ατζέμογλου <<Τ’ αγιάσματα τής Πόλης>>:

<<... Τόν Αύγουστο τού 1988 τό αγίασμα τού Αγίου Γεωργίου ήταν ξεχασμένο καί μόνον ο Παπάς τής ενορίας κάτι θυμότανε... Σέ μερικά χρόνια κανείς δέν θά θυμάται τήν ύπαρξη τού αγιάσματος αυτού που ήδη είναι θαμμένο στή λάσπη>>.

Αδελφέ μου, η προφητεία σου διεψεύσθη. Τό αγίασμα καθαρίσθηκε, ηλεκτροφωτίσθηκε, συνετηρήθη. Τό καλοκαίρι που θά πάς στήν Πόλι, πέρνα απ’ εκεί νά πιής αγίασμα. Νά ανακουφισθής, νά ξανασάνης. Νά συγχαρής αυτούς τούς νέους ανθρώπους που αγωνίζονται απρίξ  καί οδάξ γιά τά όσια καί ιερά τού Γένους μας. ‘Αν φορούσα καπέλλο θά τό έβγαζα. Πρός τιμήν των. Αλλ’ έστω καί μή φορώντας, αποκαλύπτομαι.

‘Ελεγαν οι αρχαίοι ότι ο αετός ανακαινίζεται αποβάλλοντας τό παληό φτέρωμά του. Τά νέα πτίλα τόν αναζωογονούν, τόν ξανανιώνουν.

‘Ετσι καί η ομογένεια τής Πόλεως. ‘Επεσαν τά παληά φτερά τους. Σκόρπισαν στούς τέσσερις ανέμους, στίς πέντε ηπείρους. ‘Ομως βγάζει νέα πούπουλα. Ανακαινίζεται. Βγάζει νέους ανθρώπους μέ ζήλο, μέ αυταπάρνησι. Καί συνεχίζει τήν πορεία της. Καί στόν εικοστό πρώτον αιώνα καί πάντα. ‘Εως ότου <<σάλπιγξ ηχήση μέγα>>...