Σκέπτεσαι, Φοβούμαι εγώ που θα πάω για δύο-τρεις μέρες. Τι να πουν εκείνοι οι λίγοι πού γεννήθηκαν εκεί και μένουν εκεί σ' όλη τους τη ζωή; Το αληθές είναι ότι και εκείνοι φοβούνται. Και έχουν απόλυτο δίκαιο. Μόλις διαταραχθούν οι σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας αυτοί πληρώνουν τα σπασμένα. Είναι βαθιά χαραγμένα μέσα τους τα Σεπτεμβριανά του 1955. Ξέρουν ότι η Ελλάδα έπαψε προ πολλού να ενδιαφέρεται γι' αυτούς. Πόσοι έμειναν ακόμη; Αντε νά πεθάνουν οι υπόλοιποι να ησυχάσουμε και με δαύτους. Θυμήθηκα τούς φόβους της Λωξάντρας: Αμάν! Κλείστε τα παράθυρα. Σφαγή.   

Αυτός ο φόβος υπάρχει παντού. Εισχωρεί παντού. Τις πονηρές εκείνες μέρες (Βλέπε γεγονότα Κύπρου) βρεθήκαμε με τα γεροντάκια του Γηροκομείου. Εκατόν πενήντα γέροντες και γριούλες σ' ένα καθαρό, ευάερο, άνετο, μόλις ανακαινισθέν Γηροκομείο. Η υπεύθυνος είναι Ρωμιά. Το λοιπό προσωπικό τούρκοι και τουρκάλες. Εκεί ζεις με την ψευδαίσθηση των παλαιών καλών ημερών. Ωραία περνούν αλλά στενοχωρούνται που δεν τους περιποιούνται Ρωμηές μα Τουρκάλες. Δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν μέσα στα βαθειά τους γεράματα, ότι νέες Χριστιανές δεν υπάρχον πια στην Πόλη. Ζουν σε μια άλλη εποχή.

Ευτυχώς δεν φοβούνται όλοι. Κατ' αρχάς δεν φοβούνται οι Πατριαρχικοί. Ίσως να μη φοβούνται κι' άλλοι. Πάντως ο γέροντας πού συνήντησα σε κάποια εκκλησία στα Θεραπειά του Βοσπόρου δεν φοβάται. Μετά την απόλυση πιάσαμε κουβέντα στο προαύλιο. Ήταν απόλαυσις. Τα μεταφέρω σε περίληψη.  «Είμαι μόνος. Όλοι οι δικοί μου πέθαναν. Συντροφιά έχω ένα εξάσφαιρο περίστροφο. Το γνωρίζει η αστυνομία. Τούς το έχω πει. Αν μου επιτεθούν θα ξαπλώσω έξη. Μετά ας με σκοτώσουν. Δεν με νοιάζει». Αυτός ο ρωμαλέος Ρωμηός απέδειξε με την αντρειοσύνη του ότι δεν τους σκιάζει όλους η φοβέρα και δεν πλακώνει όλους η σκλαβιά.

Φοβούμαι ότι τώρα πού σύρω αυτές τις γραμμές στο άψυχο χαρτί το ταμείο θα είναι μείον. Μέλη αυτής τής ενορίας, (Αγίου Γεωργίου Τσεγκέλκιοϊ) όπως και τόσων άλλων θα είναι μόνον οι απ’ αιώνος κεκοιμημένοι... Ευλογημένα γεροντάκια πού σιγά-σιγά φεύγουν και δεν αναπληρούνται. Γεροντάκια πού είναι φορείς μίας μακραίωνος παραδόσεως. Γεροντάκια πού συναντάμε τώρα πια στο Γηροκομείο. Τα ρωτήσαμε κάποτε, τι θέλετε να σάς φέρουμε, όταν ξανάρθουμε και μας απήντησαν. - Λίγο λιβάνι...

Κι ενώ η ομογένεια όλο και λιγοστεύει, πολλά πράγματα μένουν αναλλοίωτα, σαν να μην έχει συμβεί τίποτε. Οι πολλοί έφυγαν και οι λίγοι τηρούν πολλά απ’ τα παραδεδομένα.

Για τους Κρυπτοχριστιανούς

Καταγράφω όσα μου είπε ένας εφημέριος πού έρχεται τακτικά σ' επαφή μ' αυτούς."Είναι πολύ ευλαβείς, πάτερ μου. Έρχονται απ’ τα βάθη τής Τουρκίας να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων με φόβο Θεού, να πάρουν αγιασμό και αντίδωρο για μαζί τους. Αυτοί οί άνθρωποι είναι αξιοθαύμαστοι. Νηστεύουν τις νηστείες των Τούρκων, νηστεύουν και τις δικές μας. Φυλάττουν όλο το πενηνταήμερο (Μ. Τεσσαρακοστή και Μ. Εβδομάδα) χωρίς να τρωνε ούτε λάδι. Πράγμα που εμείς δεν κάνουμε".  

Το σύνδρομο τού «τουρκόσπορου» τους ακολουθεί και δεν είναι τωρινό.   Μόλις ελευθερώθηκε αυτό τo μικρό τμήμα της Ρωμηοσύνης πού ονομάστηκε «Βασίλειον της Ελλάδος», αρχίζει ο διαχωρισμός. Απ' εδώ οι γνήσιοι «Ελληνες», απ’ εκεί, οι έξω απ’ τα σύνορα, οι «τουρκομερίτες» επί το χυδαιότερο οι «τουρκόσποροι».

Το Αθηναιοκεντρικό, μασονοκρατούμενο, αντιρωμαίϊκο, αντιπατριαρχικό κράτος δημιούργησε σκοπίμως μία καχυποινία, μιαν απέχθεια προς τους «εκτός». Η απαίσια λέξις «τουρκόσπορος» ακούσθηκε να εξέρχεται και από χείλη ιεράρχου σε χώρο δημόσιο και ακούσθηκε και από επίσημους και από τον τότε πρωθυπουργό. Και τουρκόσπορος είναι ο νυν Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος τότε ήτο Μητροπολίτης Φιλαδελφείας! Φρίξον Ήλιε, στέναξον η γη! Αυτοί είναι τουρκόσποροι γιατί γεννήθηκαν σε τουρκοκρατούμενη περιοχή. Μα πριν εκατόν ογδόντα (χοντρικώς) χρόνια και εμείς σε τουρκοκρατούμενη περιοχή είμαστε. Άρα και εμείς τουρκόσποροι είμαστε. Έχει δίκαιο ο Σλουμπερζέ όταν γράφει πως η Πόλις κατελήφθη από «Έλληνες εξωμότες». 

Όσοι παρέμειναν Χριστιανοί είναι γνήσιοι Ρωμηοί, Έλληνες με τα όλα τους. Όπου γης. Στον Πόντο, στην Καισάρεια, στην Κύπρο, στην Πόλη, παντού.  

Δεν μπορώ να λησμονήσω τούς ταπεινούς εφημέριους που υπηρετούν στις σχεδόν έρημες πια εκκλησίες. Προέρχομαι απ’ τον μοναχικό κλήρο και από ολιγάνθρωπο μοναστήρι. Πολλές φορές λειτουργώ μόνον με ένα ψάλτη δύο - τρεις αδελφούς ακόμη. Είναι όμως η επιλογή μου. Και τo χαίρομαι. Άλλο όμως να είσαι εφημέριος σε μια ενορία όπου πριν είκοσι ή τριάντα χρόνια είχες ποίμνιο, από πεντακόσιους-χίλιους πιστούς και που τώρα έχουν απομείνει ελάχιστοι ή και κανείς. Και χωρίς την ελπίδα ότι αύριο θα έχεις κάποιους.

Οι Οθωμανοί Τούρκοι ήσαν πιο ανεκτικοί. Χρησιμοποιούσαν Ρωμιούς σε υψηλές θέσεις. Οι μεγάλοι τους αρχιτέκτονες Χριστόδουλος και Σινάν ήσαν Ρωμηοί. Ρωμηούς απέστελλαν για ηγεμόνες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της Βλαχίας και τής Μολδαβίας. Οι Υψηλάνται, οί Μουρούζηδες, οί Μαυρογέναι, οι Σκαρλάτοι, οι Σούτζοι, Ρωμηοί ήσαν. Ο σεϊτζής, ο προμηθευτής δηλαδή του σουλτανικού στρατού, o Σκαρλάτος απ’ τα Άγραφα, Ρωμηός ήταν. Ο αρχιγούναρης του Σουλτάνου, Μιχαήλ Καντακουζηνός ο επιλεγόμενος Σεϊτάνογλου, Ρωμηός ήταν. Ο Μέγας Δραγουμάνος (διερμηνέας) Ρωμηός ήταν με πρώτο τον Παναγιωτάκη τον Νικούσιο (1613-1673) τον επιλεγόμενο «Πρασινάλογο». Αξίωμα μεγάλο παρά τοις Οθωμανοίς. Άλλ’ αυτοί δεν τα πήγαιναν καλά με τις ξένες γλώσσες. Ο Νικούσιος γνώριζε πλην της ελληνικής, και τουρκικής, την λατινική, γαλλική, γερμανική. Στα μέσα τού ΙΘ' αιώνα Ρωμηός ήταν ο διοργανωτής και ο διευθυντής των ταχυδρομείων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η πρώτη γέφυρα επί του Κερατίου κατεσκευάσθη από Ρωμιό το 1831 επί Σουλτάνου Μαχμούτ του Β'. Γιατρούς Ρωμιούς μετακαλούσαν οι Σουλτάνοι και για τους ίδιους και για το χαρέμι τους. Δεν εμπιστεύονταν τους δικούς τους. Ο γιατρός του Μαχμούτ Β' Καραθεοδωρής Στέφανος είχε σπουδάσει επί 10 έτη ιατρική στην Πίζα της Ιταλίας. Γνώριζε 17 γλώσσες! Ρωμιός ήταν ο υπουργός Εξωτερικών τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Καραθεοδωρής Πασάς που στο συνέδριο του Βερολίνου έσωσε την αυτοκρατορία από διάλυσι. Ο μέγας ευεργέτης Ιωάννης Σισμάνογλου (1820 -1894) διωρίσθη υπό της οθωμανικής Κυβερνήσεως μέλος της επιτροπής της δεκάτης. Ήταν θέσις σπουδαιοτάτη και κυρίως άκρως εμπιστευτική. Ο Γεώργιος Μαυροκορδάτος διωρίσθη το 1908  υπουργός Γεωργίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Τούρκος, λέγει ο Σκαρλάτος Βυζάντιος σέβεται ανεξαιρέτως όλες τις θρησκείες, καθόσον όλες έχουν αντικείμενο της λατρείας αυτήν του Θεού. Επομένως ανάπτει κανδήλα υπέρ το εν τω οίκω του αγίασμα φιλοδωρεί τον ιερέα, αγιάζονται των Φώτων το εργαστήριον του, προσκαλεί αυτόν να του διαβάσει το παιδίον νοσούν...Είναι ουσιωδώς ανεξίθρησκος... και δια τούτο φρουρεί απαθής εις τα πρόθυρα του Αγίου Τάφου και της Ζωοδόχου Πηγής. Συνοδεύει οπλοφορών πομπεύοντα δια της αγοράς μέσης του Σταυρού των Θεοφανείων τον Επιτάφιον... ο δε πάλαι ποτέ Ιμπίσης του Πατριαρχείου έψαλλε το Άξιον εστι, όταν ήταν εις το κέφι...

Στα Σεπτεμβριανά του 1955 όλοι σχεδόν οι ναοί της Πόλης έπαθαν ζημιές. Άλλοι κατεστράφησαν ολοσχερώς, άλλοι λεηλατήθηκαν, άλλοι μαγαρίσθηκαν. Ένας δεν έπαθε απολύτως τίποτε. Ο ναός των Αγίων Αποστόλων στο Φερίκιοϊ. Τον υπερασπίσθηκαν οι ίδιοι οι Τούρκοι. Οι γείτονες. Μαζεύθηκαν. Στάθηκαν μπροστά. Όταν τo μαινόμενο πλήθος των τραμπούκων έφθασε, έτοιμο να μπουκάρει και να μην αφήσει τίποτε όρθιο, βρήκε αντιμέτωπο ένα άλλο πλήθος αποφασισμένων ομοφύλων. Δεν θα περάσετε. Εδώ λειτουργεί ένας παπάς που μάς έχει όλους, Χριστιανούς και Τούρκους σαν παιδιά του. Μας βοηθάει όλους ανεξαιρέτως. Μη τολμήση να περάσει κανείς!

Στα λόγια και στα μάτια φαίνονταν ότι ήσαν αποφασισμένοι να τα παίξουν όλα για όλα. Υπεχώρησαν. Έφυγαν γι' αλλού. Ο ναός γλύτωσε.   Το όνομα του παπά; Δημήτριος Παπαδόπουλος. Σας λέει τίποτε; Ήταν ο μετέπειτα Πατριάρχης Δημήτριος ο Α'. Κι όμως ο πατριάρχης Αθηναγόρας με το ζόρι τον έκαμε επίσκοπο. Πως πέφτουν και οι μεγάλοι έξω καμιά φορά...

 Αυτά για τους Ρωμηούς της Πόλης. Το θέμα δεν εξαντλείται προς Θεού. Πινελιές αδέξιες ήσαν τα όσα κατέγραψα.  

      Αρχιμανδρίτης π. Δοσίθεος

[ Home ]

Last modified: ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 22,  2021